Thực trạng xuất khẩu cà phê của Việt Nam
1. Sản lượng và chất lượng cà phê xuất khẩu
a. Sản lượng
Hiện nay Việt Nam là nước thứ 2 trên thế giới về kim ngạch xuất khẩu cà phê. Tính đến đầu tháng 11/2007, sản lượng xuất khẩu cà phê vượt ngưỡng 1 triệu tấn hàng, đạt giá trị kim ngạch khoảng 1,55 tỷ USD, tăng 43% sản lượng nhưng tăng tới 84 % về giá trị sản lượng so với cùng kì năm trước. Hiệp hội cà phê ca cao Việt nam dự báo trong năm nay , kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt mức 1,8 tỷ USD.
Về giá, từ đầu năm đến nay, giá cà phê xuất khẩu Việt Nam tăng khá do giá cà phê trên thế giới tăng. Hiện nay, giá cà phê xuất khẩu đạt xấp xỉ 1800USD/ tấn, tăng 80-100USD/tấn, và là mức cao nhất trong 9 năm rở lại đây. Tuy vậy, giá cà phê Việt Nam vẫn còn thấp hơn so với các nước xuất khẩu cà phê khác vào khoảng 50 – 70 USD/ tấn. Năm 2006, giá cà phê Robusta của Việt Nam là 1188 USD, trong khi giá thị trường London là 1.317.7 USD, và giá chỉ thị ICO là 1.489,2 USD; gần nhất vào tháng 9/2007, sự chênh lệch giá tương ứng vẫn là 1.582 USD – 1.835,8 USD – 2045,9 USD.
Trong cơ cấu xuất khẩu thì Việt Nam xuất khẩu chủ yếu là cà phê Robusta, giá thường thấp hơn cà phê chè ( Arabica) 30 % và Robusta cũng chỉ chiếm tới 30% lượng sản phẩm rang xay.
b. Chất lượng cà phê xuất khẩu
Chất lượng cà phê Robusta Việt Nam được coi là tốt nhất thế giới nhưng lại không đồng đều, đặc biệt là tỉ lệ bị thải loại là cao nhất thế giới. Từ tháng 10/2006 – 3/2007 tổng số cà phê bị loại của Việt Nam chiếm 88% tổng số cà phê bị thải loại trên thế giới.
Do thói quen lâu nay, nông dân Việt Nam đã để lẫn cà phê quả xanh với quả chín, cũng như chưa quan tâm đúng mức đến việc phơi khô cà phê. Mặt khác, do 2 bên người mua và người bán cà phê ở Việt Nam đều thoả thuận áp dụng tiêu chuẩn cũ TCVN 4193:93, chỉ chú ý tỉ lệ phần trăm hạt đen, vỡ, do đó người ta không thể tính số lỗi như hạt mốc, hạt chưa chín và mẩu cây vụn, sạn nhỏ…
Để đảm bảo chất lượng, cà phê xuất khẩu phải được phân loại theo phương pháp tính số lỗi, có như thế Việt Nam mới có cơ sở ghi chứng chỉ xuất xứ đầy đủ (hiện nay, Việt Nam vẫn nằm ngoài danh sách 28 nước xuất khẩu cà phê đã báo cáo chất lượng cho Tổ chức Cà phê Quốc tế).
2. Thị trường xuất khẩu
Hiện nay, cà phê Việt Nam đã xuất khẩu sang gần 70 nước và vùng lãnh thổ. Trong đó phải kể đến 10 nước nhập khẩu hàng đầu cà phê Việt Nam gồm: Đức, Hoa Kỳ, Tây Ban Nha, Italia, Bỉ, Ba Lan, Pháp, Hàn Quốc, Anh, Nhật Bản. Nhóm 10 nước này chiếm thị phần rất lớn tới ¾ khối lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam.
Thị trường xuất khẩu cà phê của Việt Nam vẫn ổn định, trong đó Đức tiếp tục giữ vị trí số 1 về nhập khẩu cà phê của Việt Nam với thị phần khoảng 14%. Tiếp theo là các nước như Mỹ, Italia, Tây Ban Nha, Thuỵ Sỹ.
Thị trường xuất khẩu cà phê của Việt Nam ngày càng mở rộng, ngoài các nước ở châu Âu và Hoa Kỳ, cà phê Việt Nam còn xuất khẩu sang vùng Trung Cận Đông, châu Phi, một số nước trong Hiệp hội ASEAN và vùng Trung Mỹ.
3. Các đối thủ cạnh tranh trong xuất khẩu cà phê của Việt Nam
Hiện nay, Việt Nam xuất khẩu cà phê thứ 2 thế giới, đứng đầu là Braxil, sau Việt Nam là các nước Colombia, Indonesia, Guatemala, Honduras, Costa Rica…
a. Xuất khẩu cà phê của Brazil :
Brazil là nước có sản lượng thu hoạch và kim ngạch cà phê xuất khẩu lớn nhất thế giới. Theo thông báo của Hội đồng xuất khẩu cà phê nhân Brazil hôm 05/11, Brazil đã xuất khẩu 2,51 triệu bao cà phê nhân loại 60kg trong tháng 10, giảm 2% so với 2,56 triệu bao xuất khẩu 1 năm trước đó. Khối lượng xuất khẩu tháng 10 bao gồm 2,27 triệu bao cà phê nhân arabica, giảm 2,1% so với 2,32 triệu bao cùng kỳ năm trước. Cà phê robusta xuất khẩu cũng giảm 1,4% từ 222.967 bao của tháng 10/06 xuống còn 238.309 bao. Tính chung cho ngành xuất khẩu cà phê của Brazil, tổng khối lượng xuất ra trong tháng 10/07 đã tăng 0,3% lên 2,79 triệu bao, với kim ngạch tăng tới 26,6% lên 423,2 triệu USD so với cùng kỳ năm trước.
b. Xuất khẩu cà phê của Guatemala:
Xuất khẩu cà phê của Guatemala trong tháng 10 – tháng đầu tiên của niên vụ 2007/08 đạt 111.146 bao loại 60kg, tăng 14,15% so với cùng kỳ năm ngoái. Anacafe cho biết trong tháng 10 năm 2006, xuất khẩu của Central American Arabica là 97.369 bao.
c. Xuất khẩu cà phê của Costa Rica:
Theo tổ chức cà phê Costa Rican, xuất khẩu cà phê trong tháng 10 của nước này đạt 34.018 bao loại 60 kg, giảm 12,2% so với cùng kỳ năm ngoái.d. Xuất khẩu cà phê của Honduras:
Tổ chức cà phê Honduras cho biết xuất khẩu cà phê của nước này trong tháng 10 đạt 47.488 bao loại 60kg, tăng 88%.
Nước sản xuất cà phê lớn thứ 2 Trung Mỹ này đang có kế hoạch tăng gấp đôi sản lượng cà phê xuất khẩu hàng năm lên khoảng 7,7 triệu bao loại 60kg vào năm 2010/2011 nhờ giá sản xuất thấp và nguồn đất trồng rộng.